زعفران، گران‌ترین ادویه جهان که از گیاه کرکوس ساتیوس (Crocus sativus) به دست می‌آید، نه تنها به دلیل رنگ و عطر بی‌نظیرش بلکه به خاطر خواص دارویی‌اش بیش از ۴ هزار سال است که مورد توجه قرار گرفته است. این ادویه گران‌بها که برداشت دشوار و پرهزینه‌اش دلیل اصلی قیمت بالای آن است، سرشار از ترکیباتی با خواص آنتی‌اکسیدانی، ضدالتهابی و حتی ضدسرطانی است. با این حال، مصرف بیش از حد آن می‌تواند خطراتی به دنبال داشته باشد. در این گزارش، به بررسی فواید علمی زعفران و نکات احتیاطی مرتبط با آن می‌پردازیم.
آنتی‌اکسیدان‌های قدرتمند زعفران
زعفران حاوی ترکیبات گیاهی ارزشمندی مانند کروسین، کروستین، سافرانال، پیکروکروسین و کائمفرول است که به عنوان آنتی‌اکسیدان عمل می‌کنند. این مولکول‌ها از سلول‌های بدن در برابر رادیکال‌های آزاد و استرس اکسیداتیو محافظت می‌کنند. به گفته پژوهشگران، کروسین، که رنگ قرمز زعفران را به وجود می‌آورد، ممکن است خواص ضدافسردگی داشته باشد و از سلول‌های مغزی در برابر آسیب محافظت کند. سافرانال نیز می‌تواند در کاهش التهاب، فشار خون بالا و حتی علائم آسم مؤثر باشد، در حالی که کائمفرول موجود در گلبرگ‌های زعفران به تقویت سیستم ایمنی و مقابله با ویروس‌هایی مانند هپاتیت B و آنفولانزا کمک می‌کند.
بهبود خلق‌وخو و مبارزه با افسردگی
زعفران که به «ادویه آفتاب» معروف است، می‌تواند فراتر از رنگ زیبا، روحیه را نیز بهبود بخشد. مطالعات متعدد، از جمله مروری در سال ۲۰۱۹، نشان داده‌اند که زعفران در درمان افسردگی خفیف تا متوسط مؤثرتر از دارونماست و حتی با داروهای رایج مانند فلوکستین و سیتالوپرام برابری می‌کند، با این مزیت که عوارض جانبی کمتری دارد. با این حال، کارشناسان تأکید می‌کنند که برای توصیه زعفران به عنوان یک درمان رسمی، به مطالعات گسترده‌تری نیاز است.
خواص ضدسرطانی و سلامتی زنان
به گزارش هلث لاین، آنتی‌اکسیدان‌های زعفران می‌توانند رادیکال‌های آزاد مضر را خنثی کرده و به پیشگیری از بیماری‌های مزمن مانند سرطان کمک کنند. پژوهش‌ها نشان داده‌اند که زعفران و به‌ویژه کروسین می‌تواند به‌طور انتخابی سلول‌های سرطانی را نابود کند یا رشد تومور را در سرطان‌هایی مانند سرطان روده، سینه و پروستات سرکوب کند، بدون اینکه به سلول‌های سالم آسیب بزند. همچنین، مروری در سال ۲۰۲۴ نشان داد که زعفران می‌تواند علائم سندرم پیش از قاعدگی (PMS) را تسکین دهد، گرچه مصرف آن باید با نظر پزشک باشد.
کاهش وزن و افزایش میل جنسی
زعفران همچنین می‌تواند به کاهش اشتها و مدیریت وزن یاری برساند. مطالعه‌ای در سال ۲۰۲۳ نشان داد که مصرف روزانه ۶۰ میلی‌گرم زعفران به مدت ۱۲ هفته، شاخص توده بدنی، دور کمر و سطح کلسترول خوب (HDL) را بهبود می‌بخشد. علاوه بر این، زعفران به عنوان یک افرودیزیاک طبیعی شناخته شده و به‌ویژه در افرادی که داروهای ضدافسردگی مصرف می‌کنند، میل جنسی را تقویت می‌کند.
فواید دیگر و خطرات احتمالی
از دیگر مزایای زعفران می‌توان به کاهش عوامل خطر بیماری‌های قلبی، بهبود قند خون، تقویت بینایی در بیماران مبتلا به دژنراسیون ماکولا و بهبود حافظه در افراد مبتلا به آلزایمر اشاره کرد. با این حال، مصرف بیش از حد آن بی‌خطر نیست. مقادیر بالای ۵ گرم می‌تواند سمی باشد و دوزهای ۱۲ تا ۲۰ گرم حتی مرگبار است. زنان باردار نیز باید از مصرف زیاد زعفران اجتناب کنند، زیرا ممکن است خطر سقط جنین را افزایش دهد. عوارض جانبی احتمالی شامل خواب‌آلودگی و مشکلات گوارشی است و افراد مبتلا به اختلال دوقطبی یا کسانی که قرار است جراحی شوند، باید با احتیاط بیشتری عمل کنند.
تداخلات دارویی و توصیه‌ها
زعفران با داروهای فشار خون، دیابت، آرام‌بخش و حتی کافئین تداخل دارد و ممکن است اثرات ناخواسته‌ای ایجاد کند. به همین دلیل، کارشناسان توصیه می‌کنند که پیش از مصرف زعفران به عنوان مکمل، حتماً با پزشک مشورت شود. همچنین، خرید زعفران اصل از برندهای معتبر اهمیت دارد، زیرا محصولات تقلبی ممکن است با موادی مانند زردچوبه یا فلفل مخلوط شده باشند.
زعفران نه تنها ادویه‌ای لوکس بلکه گنجینه‌ای از خواص سلامتی است که از بهبود خلق‌وخو تا مبارزه با سرطان را در بر می‌گیرد. با این حال، مصرف متعادل و آگاهانه آن کلید بهره‌مندی از فوایدش است. این طلای سرخ، با وجود قیمت بالا، می‌تواند سرمایه‌گذاری ارزشمندی برای سلامتی باشد، به شرط آنکه با دقت و مشورت متخصصان استفاده شود.
منبع
