مولتی‌ویتامین‌ها ترکیبی از ویتامین‌ها و مواد معدنی هستند که به‌طور طبیعی در غذاها و منابع طبیعی دیگر یافت می‌شوند. این مکمل‌ها به‌ویژه برای جبران کمبود ویتامین‌ها و مواد مغذی در رژیم غذایی افراد، یا برای درمان کمبودهای ناشی از بیماری‌ها، بارداری، مشکلات گوارشی و دیگر شرایط استفاده می‌شوند.
بسیاری از افراد به‌طور منظم از مولتی‌ویتامین‌ها برای پیشگیری از بیماری‌ها و ارتقاء سلامتی خود استفاده می‌کنند. این باور وجود دارد که مصرف مولتی‌ویتامین‌ها می‌تواند خطر ابتلا به بیماری‌های قلبی‌عروقی، سرطان، و حتی طول عمر را افزایش دهد. همچنین برخی از افراد به‌دنبال تأمین ویتامین‌ها و مواد معدنی مورد نیاز بدن خود از طریق این مکمل‌ها هستند.
در حالی که یک رژیم غذایی متعادل و سالم معمولاً تمامی ویتامین‌ها و مواد معدنی ضروری را تأمین می‌کند، برخی افراد نمی‌توانند از این طریق مواد مغذی کافی دریافت کنند. برای این گروه‌ها، مصرف مولتی‌ویتامین‌ها می‌تواند مفید باشد. با این حال، مصرف این مکمل‌ها برای همه افراد ضروری نیست و نتایج مطالعات علمی در این زمینه هنوز قطعی نیستند.
مطالعات علمی درباره مولتی‌ویتامین‌ها
مطالعات مختلفی در این زمینه انجام شده‌اند، اما نتایج آنها همیشه یکسان نبوده است. سه مطالعه مهم که به‌طور جامع تاثیر مولتی‌ویتامین‌ها را بررسی کرده‌اند، نشان داده‌اند که در برخی موارد مصرف مولتی‌ویتامین‌ها ممکن است خطر ابتلا به سرطان را کاهش دهد، اما این نتایج تنها در برخی گروه‌ها مشاهده شده است و تاثیری در سایر افراد نداشته‌اند.
مطالعه‌ای در فرانسه نشان داد که مصرف مولتی‌ویتامین‌ها می‌تواند خطر مرگ و ابتلا به سرطان را در مردان کاهش دهد، اما این نتایج در زنان مشاهده نشد. همچنین یک مطالعه آمریکایی در بین پزشکان نشان داد که مصرف مولتی‌ویتامین‌ها در طولانی‌مدت می‌تواند خطر ابتلا به سرطان را ۸ درصد کاهش دهد. اما یک مطالعه بزرگ‌تر دیگر، به نام COSMOS، هیچ تأثیری بر کاهش خطر ابتلا به سرطان یا بیماری‌های قلبی عروقی نداشت.
مزایای مصرف مولتی‌ویتامین‌ها
برخی تحقیقات نشان می‌دهند که مولتی‌ویتامین‌ها می‌توانند در بهبود حافظه در افراد مسن مفید باشند. به‌ویژه در یک مطالعه منتشرشده در سال ۲۰۲۳، افرادی که مولتی‌ویتامین مصرف کرده بودند، در آزمون‌های یادآوری واژه‌ها بهتر عمل کردند.
با این حال، پژوهشگران هشدار داده‌اند که مولتی‌ویتامین‌ها درمانی برای مشکلات جدی مانند زوال عقل یا بیماری‌های قلبی نیستند و مزایای آنها بیشتر با یک رژیم غذایی متعادل مرتبط است.
چگونه مولتی‌ویتامین‌ها می‌توانند مفید باشند؟
مولتی‌ویتامین‌ها برای افرادی که دچار کمبود ویتامین‌ها هستند، مفیدند. افرادی که به علت بیماری‌ها، شرایط خاص یا رژیم‌های غذایی محدود مانند گیاهخواری مواد مغذی کافی دریافت نمی‌کنند، می‌توانند از این مکمل‌ها استفاده کنند. همچنین سالمندان، زنان باردار و افرادی که تحت جراحی‌های خاص قرار گرفته‌اند نیز ممکن است نیاز به مصرف مولتی‌ویتامین داشته باشند.
عوارض جانبی و تداخلات دارویی
اگر مولتی‌ویتامین‌ها طبق دستور مصرف شوند، معمولاً عوارض جدی ایجاد نمی‌کنند، اما مصرف بیش‌ازحد برخی ویتامین‌ها می‌تواند عوارض خطرناکی به همراه داشته باشد. مصرف بیش‌ازحد ویتامین‌های A، D، E یا K می‌تواند موجب بروز مشکلاتی مانند ناراحتی معده، سردرد و اختلالات گوارشی شود. همچنین برخی مواد معدنی موجود در مولتی‌ویتامین‌ها، مانند آهن و کلسیم، ممکن است در صورت مصرف زیاد عوارض جانبی ایجاد کنند.
مولتی‌ویتامین‌ها همچنین می‌توانند با برخی داروها تداخل داشته باشند، از جمله داروهای ضداسید، آنتی‌بیوتیک‌ها، داروهای قلبی و ضدالتهاب‌ها. لذا مهم است که قبل از مصرف این مکمل‌ها با پزشک یا داروساز مشورت کنید.
رژیم غذایی سالم بهتر از مولتی‌ویتامین‌ها
کارشناسان تغذیه تأکید می‌کنند که بهترین راه برای تأمین مواد مغذی، پیروی از یک رژیم غذایی متعادل و سالم است. مطالعات نشان می‌دهند که مصرف غذاهای طبیعی و تازه بیش از مولتی‌ویتامین‌ها برای بهبود سلامت بدن مفید است. به‌ویژه، مصرف مواد مغذی از طریق منابع غذایی باعث جذب بهتر آنها در بدن می‌شود و نتایج بهتری در طولانی‌مدت خواهد داشت.
در نهایت، اگرچه مولتی‌ویتامین‌ها می‌توانند برای برخی افراد مفید باشند، اما برای دستیابی به سلامتی و جلوگیری از بیماری‌ها، رژیم غذایی متعادل و سالم همچنان مؤثرترین روش به‌شمار می‌رود.
