فیلم سینمایی «پیر پسر» به کارگردانی اکتای براهنی، پس از سه سال تأخیر، سرانجام در چهل‌وسومین جشنواره فیلم فجر در بهمن ۱۴۰۳ به‌صورت محدود اکران شد و با واکنش‌های گسترده‌ای از سوی مخاطبان و منتقدان مواجه شد. این اثر که در سال ۱۴۰۰ تولید شده بود، به دلیل چالش‌هایی در دریافت مجوز نمایش، از حضور در اکران عمومی و حتی جشنواره همان سال بازماند و تا این تاریخ، وضعیت اکران عمومی آن همچنان نامشخص است.
«پیر پسر» با بازی لیلا حاتمی، حامد بهداد و حسن پورشیرازی، داستانی بیش از سه ساعت را روایت می‌کند که به گفته برخی منابع، به موضوعات حساس و نمادین پرداخته و همین امر دلیل اصلی تأخیر در صدور پروانه نمایش آن بوده است. این فیلم در تاریخ ۲۰ بهمن ۱۴۰۳ در بخش ویژه جشنواره فجر و خارج از مسابقه در برج میلاد به نمایش درآمد و بحث‌های متعددی را در فضای سینمایی ایران برانگیخت.
چالش‌های صدور مجوز و تفاسیر نمادین
به گزارش برخی منتقدان، محتوای «پیر پسر» و ارجاعات سمبلیک آن، از جمله نمادهایی چون «خانه» و مضامینی مانند روابط نامتعارف و پدرکشی، باعث شده است که نهادهای تصمیم‌گیر با احتیاط با این فیلم برخورد کنند. یکی از نقدها اشاره دارد که «تأکید بر نمادها در این فیلم نمی‌تواند نادیده گرفته شود و ممکن است همین موضوع دلیل اصلی توقیف سه‌ساله آن باشد.» همچنین برخی معتقدند که تصمیم‌گیری سلیقه‌ای و محافظه‌کارانه در حوزه فرهنگ، مانع از اکران عمومی این اثر شده است.
بازتابی از جامعه در آینه «پیر پسر»
رضا درستکار، منتقد و عضو هیئت داوران جشنواره، «پیر پسر» را اثری ویژه در سینمای ایران توصیف کرد و گفت: «این فیلم پس از ‘ابد و یک روز’، یکی از مهم‌ترین آثار سینمای ایران است و می‌تواند نقطه عطفی باشد.» او فضاسازی قوی و استانداردهای بالای بازیگری و فنی این فیلم را ستود و افزود: «این اثر مانند آینه‌ای است که جامعه را به خود نشان می‌دهد و هشداری درباره وضعیت اجتماعی امروز ماست.»
واکنش اهالی سینما
حامد بهداد، بازیگر فیلم، با انتقاد از تأخیر در اکران، در شبکه‌های اجتماعی نوشت: «فیلم ‘پیر پسر’ را اکران کنید؛ نباید به زمان طولانی آن ایراد گرفت، بلکه باید به محتوایش توجه کرد.» اکتای براهنی نیز نسبت به گمانه‌زنی‌ها درباره حذف فیلم از جشنواره اعتراض کرد. صوفیا نصرالهی، منتقد، این فیلم را «پنج‌ستاره» خواند و بهروز افخمی نیز با دفاع از خشونت در سینما، سانسور آن را بی‌توجیه دانست.
چالش زمان و اکران عمومی
مدت‌زمان ۱۹۰ دقیقه‌ای «پیر پسر» چالشی برای اکران عمومی ایجاد کرده است. هادی اسماعیلی، مدیرعامل موسسه بهمن سبز، با تحسین کیفیت فیلم، اظهار داشت: «زمان طولانی این اثر با قالب‌های متعارف سینمای ایران همخوان نیست و ممکن است سالن‌داران از اکران آن استقبال نکنند.» او پیشنهاد افزایش قیمت بلیت یا تبدیل فیلم به مینی‌سریال را مطرح کرد، اما هشدار داد که افزایش قیمت ممکن است به ریزش مخاطب منجر شود.
سینمای اجتماعی و محدودیت‌ها
محمود گبرلو، منتقد و عضو هیئت انتخاب جشنواره، «پیر پسر» را اثری خوش‌ساخت و سرگرم‌کننده خواند، اما تأکید کرد: «این فیلم تحول بزرگی در سینمای اجتماعی ایجاد نمی‌کند، زیرا در ایران این ژانر به مجوزهای حاکمیتی وابسته است.» او افزود که اگر فضای بازتری برای سینمای اجتماعی فراهم شود، آثار خلاقانه‌تری تولید خواهد شد.
«پیر پسر» همچنان در انتظار تصمیم‌گیری برای اکران عمومی است و مراجع مربوطه هنوز توضیح رسمی درباره دلایل تأخیر آن ارائه نکرده‌اند. این فیلم، چه روی پرده و چه در حاشیه‌هایش، روایتگر مسیری پر فراز و نشیب در سینمای ایران باقی مانده است.
