سریال «معاویه» که در تاریخ ۱ مارس ۲۰۲۵ از شبکه ام‌بی‌سی عربستان پخش خود را آغاز کرد، یکی از بزرگ‌ترین و پرهزینه‌ترین پروژه‌های دراماتیک در جهان عرب محسوب می‌شود. این مجموعه ۳۰ قسمتی، زندگی معاویه بن ابی‌سفیان، بنیان‌گذار سلسله اموی و یکی از شخصیت‌های کلیدی تاریخ اسلام را به تصویر می‌کشد. با بودجه‌ای بین ۷۵ تا ۱۰۰ میلیون دلار و فیلمبرداری در لوکیشن‌های دیدنی تونس، این سریال نه تنها یک اثر هنری بلندپروازانه است، بلکه به دلیل موضوع حساس تاریخی‌اش، جنجال‌های گسترده‌ای را نیز برانگیخته است.
داستان و زمینه تاریخی
«معاویه» به دوره‌ای از تاریخ اسلام می‌پردازد که به «فتنه بزرگ» معروف است؛ از قتل خلیفه سوم، عثمان بن عفان، تا خلافت علی بن ابی‌طالب، صلح حسن بن علی با معاویه، و نهایتاً انتقال قدرت به یزید بن معاویه و واقعه کربلا. این سریال تلاش دارد تا معاویه را نه به‌عنوان یک شخصیت صرفاً مثبت یا منفی، بلکه به‌عنوان چهره‌ای پیچیده و تحت تأثیر شرایط زمان خود نشان دهد. خالد صلاح، نویسنده مصری این اثر، تأکید کرده که هدفش ارائه دیدگاهی عمیق و چندوجهی از تاریخ بوده است، نه قضاوت یک‌جانبه
تیم تولید و بازیگران
تولید این سریال توسط شبکه ام‌بی‌سی عربستان انجام شده و کارگردانی آن را طارق الاریان، کارگردان برجسته فلسطینی-آمریکایی، بر عهده داشته است. فیلمبرداری در شهرهایی مانند حمامات و قیروان تونس انجام شده که به بازسازی فضای تاریخی آن دوره کمک کرده است. در میان بازیگران، لوژین اسماعیل نقش معاویه را ایفا می‌کند و ایاد ناصر در نقش علی بن ابی‌طالب ظاهر شده است. آسماء جلال، عایشه بن احمد و جمیله چیحی نیز از دیگر بازیگران این مجموعه هستند که به جذابیت بصری و روایی آن افزوده‌اند.
جنجال‌ها و واکنش‌ها
سریال «معاویه» از همان ابتدا با واکنش‌های متفاوتی روبه‌رو شد. در عراق، کمیسیون رسانه‌ای این کشور پخش آن را به دلیل نگرانی از ایجاد تنش‌های فرقه‌ای، به‌ویژه در ماه رمضان، ممنوع اعلام کرد. در مصر نیز نهادهای دینی مانند دانشگاه الازهر و دارالافتاء به نمایش شخصیت‌های مقدس اسلامی اعتراض کرده و آن را غیرمجاز دانستند. این انتقادات یادآور جنجال‌های سریال قبلی ام‌بی‌سی درباره عمر بن خطاب در سال ۲۰۱۲ است. با این حال، سازندگان سریال معتقدند که این اثر فرصتی برای بازنگری تاریخ و گفت‌وگوی فرهنگی فراهم می‌کند.
دسترسی برای مخاطبان فارسی‌زبان
یکی از ویژگی‌های برجسته این سریال، دوبله آن به زبان فارسی است که آن را برای مخاطبان در ایران، افغانستان و تاجیکستان قابل دسترس کرده است. شبکه‌هایی مانند ام‌بی‌سی پرشیا و کلمه این دوبله را به دلیل تقاضای بالای مخاطبان انجام داده‌اند. با این حال، در ایران، سازمان تنظیم مقررات صوت و تصویر فراگیر (ساترا) پخش و دوبله آن را به دلیل آنچه «تطهیر خاندان بنی‌امیه» خوانده، ممنوع اعلام کرده است. اما نسخه‌های دوبله‌شده همچنان از طریق پلتفرم‌های آنلاین و غیررسمی در دسترس علاقه‌مندان قرار دارد.
چرا باید «معاویه» را تماشا کرد؟
این سریال با ترکیب داستانی گیرا، بازیگری قدرتمند و طراحی صحنه‌ای چشم‌نواز، تجربه‌ای متفاوت از تاریخ اسلام ارائه می‌دهد. هرچند جنجال‌ها ممکن است برخی را از تماشای آن منصرف کند، اما برای کسانی که به دنبال درک عمیق‌تر از پیچیدگی‌های تاریخ و شخصیت‌های آن هستند، «معاویه» می‌تواند اثری تأمل‌برانگیز باشد. دوبله فارسی نیز این فرصت را به مخاطبان فارسی‌زبان می‌دهد تا با این روایت تاریخی همراه شوند.
در پایان، سریال «معاویه» نه تنها یک درام تاریخی است، بلکه آینه‌ای از چالش‌های فرهنگی و دینی معاصر در جهان اسلام به شمار می‌رود. این مجموعه با وجود موانع، توانسته توجه جهانی را به خود جلب کند و بحث‌هایی را درباره تاریخ و نحوه روایت آن به راه اندازد.
