مذاکرات تعیین حداقل دستمزد کارگران برای سال ۱۴۰۴ در حالی تا حدود یک ماه آینده به نتیجه خواهد رسید که هنوز شرکای اجتماعی در شورای عالی کار بر سر هزینه معیشت، به‌عنوان یکی از معیارهای کلیدی و قانونی تعیین مزد، به توافق نرسیده‌اند. در شرایطی که نوسانات اقتصادی و ارزی هزینه‌های زندگی را به‌صورت روزانه تغییر می‌دهد، افزایش دستمزد سال آینده ممکن است پیش از پایان سال اثر خود را از دست بدهد.
موضع نمایندگان کارگری: دستمزد باید زندگی ۳.۳ نفر را تأمین کند
نمایندگان کارگری با استناد به بند ۲ ماده ۴۱ قانون کار تأکید دارند که حداقل دستمزد باید بدون در نظر گرفتن ویژگی‌های جسمی و روحی کارگران یا نوع کار، هزینه زندگی یک خانوار ۳.۳ نفره را پوشش دهد. بر اساس محاسبات تشکل‌های کارگری، میانگین هزینه معیشت این خانوار در آذرماه ۱۴۰۳ به ۲۹ میلیون و ۹۴۰ هزار تومان رسیده است. این رقم در مقایسه با مهرماه که ۲۷ میلیون و ۶۵۰ هزار تومان بود، رشدی ۸.۳ درصدی را نشان می‌دهد. کارگران معتقدند برای تحقق این هدف، حداقل دستمزد باید ۱۷۵ درصد افزایش یابد؛ اما با توجه به سوابق مذاکرات، چنین افزایشی دور از انتظار به نظر می‌رسد.
دیدگاه کارفرمایان: کسر وظایف دولت از سبد معیشت
در مقابل، کارفرمایان اعتقاد دارند هزینه معیشت باید پس از کسر تکالیف قانونی دولت مانند درمان، آموزش و بخشی از هزینه مسکن محاسبه شود. به گفته آنها، این هزینه‌ها طبق قانون اساسی بر عهده دولت است و نباید بار آن بر دوش کارفرمایان بیفتد. با استناد به داده‌های مرکز آمار ایران در دی‌ماه ۱۴۰۳، سهم آموزش، درمان و مسکن در سبد هزینه خانوار ۴۳.۶ درصد است. اگر هزینه درمان، آموزش و نیمی از هزینه مسکن از سبد معیشت کسر شود، رقم هزینه معیشت به حدود ۲۲ میلیون تومان کاهش می‌یابد. در این سناریو، دستمزد باید ۱۰۲ درصد افزایش یابد، اما کارفرمایان احتمالاً با افزایش ۴۰ درصدی موافقت کنند که دریافتی خانوار ۳.۳ نفره را از ۱۰.۹ میلیون تومان به ۱۵ میلیون تومان می‌رساند.
آمار رسمی: هزینه معیشت به ۳۱.۸ میلیون تومان رسید
بر اساس سبد معیشتی ارائه‌شده توسط انستیتو تغذیه، هزینه معیشت یک خانوار ۳.۳ نفره در حال حاضر ۳۱ میلیون و ۸۴۰ هزار تومان است که شامل ۹ میلیون و ۳۷۷ هزار تومان هزینه خوراک و ۲۲ میلیون و ۴۷۲ هزار تومان هزینه‌های غیرخوراکی می‌شود. سهم مسکن در این سبد ۳۴ درصد (۱۰.۸ میلیون تومان) و سهم درمان و آموزش ۴.۵۶ درصد گزارش شده است. با کسر این هزینه‌ها طبق دیدگاه کارفرمایی، هزینه معیشت به ۲۴ میلیون و ۳۵۸ هزار تومان می‌رسد.
پیش‌بینی مذاکرات مزد ۱۴۰۴
با توجه به محاسبات و تجربیات سال‌های گذشته، انتظار می‌رود چانه‌زنی‌ها در شورای عالی کار برای افزایش دستمزد در دامنه ۳۵ تا ۶۰ درصد باشد. با این حال، احتمال توافق بر افزایش ۴۰ درصدی قوت بیشتری دارد. این در حالی است که با تداوم تورم و نوسانات ارزی، حتی تطبیق دستمزد با هزینه معیشت نیز ممکن است به‌طور پایدار مشکلات معیشتی کارگران را برطرف نکند.
