ویروس پاپیلومای انسانی (HPV) یکی از شایع‌ترین و مهم‌ترین ویروس‌های عفونی است که در سراسر جهان شناسایی شده است. این ویروس بیش از ۲۰۰ نوع مختلف دارد که از میان آن‌ها، حدود ۴۰ نوع می‌تواند به ایجاد زگیل تناسلی منجر شود و برخی سویه‌های پرخطر آن نیز می‌توانند باعث بروز انواع سرطان در مردان و زنان شوند. در سال‌های اخیر، با افزایش آگاهی‌ها درباره خطرات این ویروس، رسانه‌ها و متخصصان سلامت به طور مداوم بر اهمیت واکسیناسیون و پیشگیری از آن تاکید می‌کنند.
انتقال ویروس HPV: از رابطه جنسی تا تماس پوست با پوست
ویروس HPV عمدتاً از طریق رابطه جنسی محافظت‌نشده و تماس مستقیم پوست با پوست منتقل می‌شود. این ویروس می‌تواند باعث ایجاد زگیل‌های پوستی و تناسلی شود و در برخی از موارد به سرطان‌های تناسلی منجر گردد. در بسیاری از موارد، سیستم ایمنی بدن توانایی مقابله با عفونت HPV را دارد و عفونت در عرض ۲ سال به طور خود به خود از بین می‌رود. با این حال، برخی سویه‌های خطرناک HPV می‌توانند در طول زمان باعث تغییرات سلولی و بروز سرطان‌هایی مانند سرطان دهانه رحم در زنان، سرطان آلت تناسلی و مقعد در مردان، و حتی سرطان دهان و گلو در هر دو جنس شوند.
دکتر مهران قهرمانی، متخصص پاتولوژی و دبیر انجمن پاتولوژی ایران، در گفتگو با همشهری‌آنلاین می‌گوید: «بیشتر عفونت‌های HPV به سرطان منجر نمی‌شوند، اما سویه‌های پرخطر می‌توانند باعث سرطان‌های آلت تناسلی، مقعد، حلق و دهان در مردان، و سرطان دهانه رحم، واژن و رحم در زنان شوند. این فرآیند ممکن است سال‌ها یا حتی دهه‌ها طول بکشد.»
زگیل تناسلی: تفاوت‌ها و علائم آن
زگیل تناسلی یکی از شایع‌ترین علائم ناشی از ویروس HPV است. این ضایعات پوستی شبیه گل‌کلم در سطح بیرونی دستگاه تناسلی ظاهر می‌شوند. زگیل‌های تناسلی در زنان بیشتر در ناحیه فرج و در مردان در آلت تناسلی و اطراف مقعد دیده می‌شوند. دکتر قهرمانی توضیح می‌دهد که برخی از انواع HPV که ریسک بالاتری برای تبدیل به سرطان دارند، ممکن است اصلاً ضایعات پوستی ایجاد نکنند و به‌جای آن در سلول‌های مخاطی دهانه رحم یا مجرای تناسلی مردان تغییرات سلولی ایجاد کنند.
این ویروس می‌تواند در بسیاری از افراد بدون علامت باشد، به این معنی که فرد می‌تواند ناقل ویروس باشد بدون اینکه خود متوجه شود. در این موارد، فرد ممکن است ویروس را به دیگران منتقل کند، حتی اگر هیچ علائمی نداشته باشد.
چگونه HPV تشخیص داده می‌شود؟
تشخیص ویروس HPV معمولاً از طریق معاینه پزشک و غربالگری‌های معمول مانند تست پاپ‌اسمیر در زنان انجام می‌شود. این آزمایش می‌تواند وجود ویروس HPV را شناسایی کند و از بروز سرطان‌های دهانه رحم پیشگیری کند. در حال حاضر، آزمایش HPV برای مردان توصیه نمی‌شود، زیرا هنوز روش خاصی برای غربالگری این ویروس در مردان وجود ندارد.
واکسن HPV: بهترین راه پیشگیری
واکسن HPV یکی از مؤثرترین روش‌ها برای پیشگیری از ابتلا به عفونت‌های ناشی از این ویروس و جلوگیری از بروز سرطان‌های مرتبط با آن است. این واکسن به‌ویژه زمانی مؤثر است که پیش از شروع فعالیت جنسی تزریق شود. پزشکان توصیه می‌کنند که واکسن HPV برای دختران و پسران از سن ۹ سالگی شروع شود، زیرا این سن قبل از آغاز فعالیت جنسی است و واکسن بیشترین تأثیر را خواهد داشت.
دکتر قهرمانی می‌افزاید: «حتی اگر واکسن HPV بعد از شروع فعالیت جنسی تزریق شود، باز هم از اثربخشی آن کاسته نمی‌شود. این واکسن در سنین بالاتر نیز موثر است و می‌تواند از ابتلا به برخی انواع ویروس‌ها جلوگیری کند.»
واکسن‌های موجود در بازار ممکن است انواع مختلفی از ویروس HPV را پوشش دهند. برخی از واکسن‌ها تنها از ۳ نوع ویروس پرخطر جلوگیری می‌کنند، در حالی که واکسن‌های جدیدتر می‌توانند ۹ نوع مختلف را تحت پوشش قرار دهند. با این حال، هیچ واکسنی قادر به پوشش تمام انواع HPV نیست.
عوامل خطر ابتلا به HPV
برخی افراد بیشتر در معرض ابتلا به HPV هستند. تعدد شرکای جنسی، ضعف سیستم ایمنی، آسیب‌های پوستی و داشتن رابطه جنسی محافظت‌نشده از جمله عوامل خطر برای ابتلا به این ویروس هستند. در صورتی که فردی زگیل‌های پوستی عجیب یا دردناک را مشاهده کند یا زگیل‌ها به سرعت رشد کنند، باید حتماً به پزشک مراجعه کرده و از او مشاوره بگیرد.
نتیجه‌گیری: اهمیت آگاهی و پیشگیری
ویروس HPV یکی از شایع‌ترین عوامل بیماری‌زای جنسی است که می‌تواند به عواقب خطرناک‌تری مانند سرطان منجر شود. آگاهی از راه‌های انتقال، علائم و روش‌های پیشگیری از جمله واکسیناسیون، می‌تواند به کاهش ابتلا و جلوگیری از بروز بیماری‌های خطرناک کمک کند. به‌ویژه برای نوجوانان و جوانانی که هنوز فعالیت جنسی را آغاز نکرده‌اند، تزریق واکسن HPV به‌عنوان یک روش پیشگیرانه، می‌تواند نقش مهمی در محافظت از سلامت آنان ایفا کند.
منبع
