یکی از اجزای اصلی تشکیل‌دهنده موتور خودروهای انژکتوری سنسور دریچه گاز است. این سنسور در کنار استپر موتور، عملیات گاز خوردن خودرو را انجام می‌دهند. این سنسور با میزان مصرف سوخت نیز ارتباط مستقیم دارد و درصورت خرابی، باعث گاز خوردن بی‌دلیل خودرو، در نتیجه افزایش مصرف سوخت می‌شود؛ بنابراین یافتن علائم خرابی سنسور دریچه گاز و رفع‌کردن آن در کوتاه‌ترین زمان ممکن نقشی حیاتی در حفظ سلامت موتور اتومبیل شما دارد.
امروزه، تقریباً تمامی خودروهای وارداتی و چندین خودروی داخلی، مانند پژو ۲۰۶، سمند، دنا و رانا به دریچه گاز برقی مجهز هستند. در این مدل‌ها، سنسور مربوطه داخل محفظه‌ای که دریچه در آن قرار دارد، تعبیه شده است. اما در تمامی محصولات شرکت سایپا از دریچه گاز معمولی استفاده شده است؛ یعنی سنسور روی دریچه گاز نصب شده است. در مطلب امروز دیجیاتو، علائم خرابی سنسور دریچه گاز برقی را بررسی خواهیم کرد، نشانههای خرابی سنسور دریچه گاز را بازگو خواهیم کرد و نحوه تشخیص خرابی سنسور دریچه گاز را به شما آموزش می‌دهیم؛ پس اگر می‌خواهید بدانید خرابی سنسور دریچه گاز چه علائمی دارد و چگونه باید این مشکل را برطرف کرد، در ادامه مطلب با ما همراه شوید.
سنسور موقعیت دریچه گاز چیست؟
سنسور موقعیت دریچه گاز مقاومت متغیر است که روی دریچه گاز و نزدیک استپر موتور قرار دارد و یک میله آن را به پولکی که درون دریچه گاز قرار دارد، متصل می‌کند. با بازوبسته شدن پولکی، سنسور اطلاعاتی را به‌صورت ولتاژ برای کامپیوتر خودرو ارسال می‌کند. کامپیوتر باتوجه‌به این اطلاعات دریافتی، میزان سوخت و هوا را تنظیم می‌کند تا عملیات احتراق و پاشش سوخت در موتور خودرو به‌درستی انجام شود.
اگر بخش‌های دخیل در عملکرد سنسور هیچ مشکلی نداشته باشند، میزان مصرف سوخت خودرو در حد استاندارد خواهد بود. همچنین در شرایطی که سنسور عملکرد درستی داشته باشد، خودرو در دور آرام بدون مشکل حرکت کرده و به‌اصطلاح کپ نمی‌کند؛ بنابراین کپکردن خودرو و افزایش مصرف سوخت آن از علائم خرابی سنسور دریچه گاز به شمار می‌روند. البته موارد دیگری نیز جزو نشانههای خرابی سنسور دریچه گاز هستند.
سنسور دریچه گاز چگونه عمل می‌کند؟
سنسور دریچه گاز از ۳ پین مختلف تشکیل شده است:
- پین مثبت ۵ ولت
- پین سیگنال
- پین اتصال منفی
زمانی که راننده سوئیچ را باز می‌کند، اطلاعاتی از پین مثبت ۵ ولت و پین اتصال منفی برای سنسور ارسال می‌شود. هنگامی‌که خودرو روشن است و راننده پای خود را روی پدال گذاشته و گاز می‌دهد، مقاومت متغیر میزان باز شدن دریچه گاز توسط پولکی را به ولتاژ تبدیل می‌کند. پین سیگنال این ولتاژ را برای کامپیوتر خودرو ارسال می‌کند.
هنگام گازدادن به خودرو وضعیت بازوبسته بودن، ولتاژ و زاویه سنسور تغییر می‌کند. سپس کامپیوتر مقدار هوای ورودی به منیفولد را به کمک سنسور مپ (سنسور فشار و دمای هوای ورودی) اندازه‌گیری کرده و میزان پاشش بنزین را تنظیم می‌کند.
در خودروهای مختلف از دو مدل سنسور دریچه گاز شاخک‌دار و ساژم استفاده می‌شود. در اکثر خودروهای داخلی، سنسور دریچه گاز شاخک‌دار به کار برده می‌شود که خرابی کمتری نسبت به سایر مدل‌ها دارد.
نشانه های خرابی سنسور دریچه گاز
یکی از عوامل خرابی سنسور دریچه گاز، رسیدن آب به سنسور است. افرادی که خودرو را به کارواش برده و موتور آن را شستشو می‌دهند، حتماً باید سوکت تمام سنسورها از جمله سنسور دریچه گاز را توسط باد خشک کنند. معمولاً کارواش‌های جدید به دستگاهی برای انجام این کار مجهز هستند.
عامل دوم فشار بیش‌ازحد معمول و گاز دادن زیاد به خودرو است. نباید دور موتور خودرو را تا حد کاتاف (زمانی که سوپاپ ورودی موتور به‌خاطر فشار ناگهانی و بیش‌ازاندازه بسته شده و ورود هوا یا سوخت به داخل پیستون برای لحظاتی متوقف می‌شود) بالا برد تا آسیبی به سنسور دریچه گاز وارد نشود.
کثیفی محفظه دریچه گاز و کثیف ماندن آن به مدت طولانی نیز باعث خرابی سنسور دریچه گاز می‌شود. اگر محفظه داخل دریچه گاز مدتی طولانی کثیف بوده و جرم گرفته باشد، پولکی باز می‌ماند؛ در نتیجه سنسور دریچه گاز نیز باز شده و به‌اندازه ۱ یا ۲ درجه تغییر زاویه پیدا می‌کند. زاویه داشتن طولانی‌مدت سنسور مقاومت متغیر را خراب می‌کند. تنها راهحل این مشکل تعویض سنسور دریچه گاز است.
علائم خرابی سنسور دریچه گاز
۱. بالا ماندن دور موتور
رایج‌ترین عیبی که زمان خرابی سنسور به وجود می‌آید، گازخوردن خودرو هنگام خلاص بودن است. اکثر افراد در این شرایط اقدام به تعویض استپر موتور می‌کنند، درصورتی‌که این ایراد می‌تواند ناشی از خرابی سنسور دریچه گاز باشد.
۲. کپکردن خودرو در دور موتور ۲۵۰۰ تا ۳۰۰۰
اگر هنگام گازدادن در دور موتور بین ۲۵۰۰ تا ۳۰۰۰، خودرو به‌درستی گاز نخورد و به‌اصطلاح خفه کند، سنسور دریچه گاز خراب شده است.
۳. تأخیر در گازخوردن خودرو یکی دیگر از علائم خرابی سنسور دریچه گاز
اگر ولتاژ سنسور دریچه گاز کمتر از حد استاندارد باشد، خودرو دیر گاز می‌خورد. دلیل آن هم این است که چند ثانیه طول می‌کشد تا ولتاژ به حد استاندارد برسد تا خودرو شرایط مناسب برای گازخوردن را پیدا کند.
۴. تأخیر در پایین آمدن گاز خودرو
اگر بعد از رهاکردن پدال گاز، درجه دور موتور با تأخیر به حالت عادی برگردد، سنسور دریچه گاز دچار مشکل شده است. در چنین شرایطی، سنسور حالت فنری‌اش را از دست داده است و چند ثانیه طول می‌کشد به حالت اولیه برگردد.
۵. افزایش مصرف سوخت
هم‌زمان با گازخوردن خودرو یا تأخیر در برگشت دور موتور به حالت عادی، کامپیوتر تشخیص می‌دهد دریچه گاز باز است. در این حالت، ورودی دریچه گاز باز می‌ماند و پاشش سوخت قطع نمی‌شود. این مسئله مصرف سوخت را افزایش می‌دهد، درحالی‌که عموم مردم اطلاعی از آن ندارند.
۶. خاموش شدن خودرو هنگام سرد بودن
اگر خودرو سرد باشد و اقدام به گازدادن کنید و خودرو خاموش شود، به احتمال خیلی زیاد سنسور دریچه گاز خراب شده است.
نحوه تشخیص خرابی سنسور دریچه گاز
ابتدا سوکت سنسور را جدا کنید. با یک لامپ تست پین‌های سوکت را بررسی کنید. پین‌های سوکت دارای برق ۵ ولت، سیگنال و اتصال منفی است. البته با استفاده از لامپ تست نمی‌توانید از سالم یا قطع بودن پین سیگنال مطمئن شوید. قطع یا وصل بودن این پین را باید با استفاده از دیاگ و مقدار پارامترهای آن تشخیص دهید.
برای عیب‌یابی سنسور دریچه گاز با استفاده از دیاگ ابتدا باید وارد قسمت خواندن کد خطا شوید. باتوجه‌به موقت یا دائمی بودن کد خطا، کد خطا را پاک کنید. اگر خطا موقت باشد، به‌راحتی پاک می‌شود اما اگر خطا دائم باشد، پاک نمی‌شود. در بعضی موارد، خطای سنسور در کامپیوتر ثبت نمی‌شود و کد خطا نشان داده نمی‌شود. دراین‌صورت، باید در قسمت پارامترهای دستگاه به دنبال پیداکردن عیب سنسور دریچه گاز باشید.
برای عیب‌یابی صحیح مراحل زیر را به‌ترتیب انجام بدهید:
۱. ابتدا باید وضعیت دریچه گاز را بررسی کنید. اگر در حالت بسته باشد، مشکلی وجود ندارد. اما اگر در حالت باز باشد، سنسور خراب است.
۲. در مرحله بعد، باید زاویه دریچه گاز را بررسی کنید. تمام خودروهایی که سنسور دریچه گاز دارند، باید زاویه دریچه گاز آن‌ها صفر درجه باشد. اگر زاویه از صفر درجه بیشتر باشد، باید ابتدا از سالم بودن سیم گاز مطمئن شوید. اگر سیم گاز سالم و زاویه دریچه گاز بیشتر از صفر درجه باشد، سنسور خراب شده و باید آن را تعویض کنید.
۳. آخرین مرحله عیب‌یابی، بررسی میزان ولتاژ دریچه گاز است. ولتاژ استاندارد دریچه گاز عددی بین ۴۰۰ تا ۶۰۰ است. اگر ولتاژ کمتر از ۴۰۰ باشد باعث دیر گازخوردن خودرو می‌شود. اگر ولتاژ بین ۱۰۰۰ تا ۱۳۰۰ باشد، به احتمال زیاد سنسور خراب است. اما اگر ولتاژ عدد ۴۹۰۰ را نشان دهد، معمولاً یکی از سیم‌های متصل به سوکت قطع است. در این شرایط، اگر سیم‌ها قطع نباشد، سنسور نیاز به تعویض دارد.
جمع‌بندی علائم خرابی سنسور دریچه گاز
سنسور دریچه گاز یکی از قطعات مصرفی و بسیار کاربردی خودرو است. این سنسور غیرقابل‌تعمیر بوده و درصورت خرابی باید تعویض شود. سنسور دریچه گاز درصورت خرابی نشانههای مختلفی دارد که در زمان عیب‌یابی باید به آن‌ها توجه کرد. بهتر است موتور خودرو را شستشو ندهید یا درصورت نیاز، این کار را به کارشناس بسپارید. در غیر این صورت، ممکن است به‌راحتی سنسورها را خراب کنید یا از کار بیندازید.
سؤالات متداول:
کپکردن موتور، افزایش مصرف سوخت، بالا ماندن غیرطبیعی دور موتور و روشن شدن چراغ چک از نشانههای خرابی سنسور دریچه گاز هستند.
خیر، سنسور دریچه گاز برقی قطعهای الکترونیکی است و درصورت خرابی، قابلتعمیر نیست؛ بنابراین تنها راهحل مشکل سنسور دریچه گاز تعویض قطعه است.
در مطلب بالا، به علائم خرابی سنسور دریچه گاز برقی پرداختیم. بااین‌حال دریچه گاز سیمی سیستم ساده‌تری دارد و تنها راه بروز مشکل در آن، پاره شدن یا کشیده شدن بیش از حد سیم دریچه گاز یا شکستگی قطعات پلاستیکی است؛ بنابراین اگر به دنبال خرید خودرویی هستید که نشانههای خرابی سنسور دریچه گاز برقی در آن رخ ندهد، خودرویی با دریچه گاز سیمی بخرید.
