به گزارش همشهری‌آنلاین، عزت نفس (Self Esteem) یک حس درونی و روانی است که باعث می‌شود یک نفر فکر کند وجودش ارزش بسیار بالایی دارد و فرد دیگری خود را بی‌ارزش بداند و همین، نقطه رشد یا ناکامی‌های افراد است.
عزت نفس، یک عامل روانی مهم در تعیین کیفیت زندگی است و ریشه در دوران کودکی و نحوه رفتار والدین دارد. عزت نفس، رابطه مستقیمی با سلامت روان دارد. چراکه اگر خود را ارزشمند بدانید، هم اجازه نمی‌دهید کسی یا چیزی آن را از شما بگیرد و هم انگیزه بیشتری برای رسیدن به موفقیت خواهید داشت. اما اگر عزت نفس‌تان پایین باشد، مدام از خودتان ایراد می‌گیرید، به دیگران اجازه می‌دهید مدام شمار را سرزنش کنند یا شوخی‌های نابجا با شما کنند، حس می‌کنید لیاقت دوست داشته شدن را ندارید، مدام دچار استرس و اضطراب می‌شوید، فکر می‌کنید لایق روابط عاطفی با افراد موفق و بی‌مشکل نیستید، محبت دیگران به خود را باور نمی‌کنید، سراغ دوستی‌های خالی از مشکل نمی‌روید، و با تصمیم‌گیری‌های نادرست مدام به روان خود آسیب می‌زنید.
دلایل آسیب دیدن عزت نفس
عزت نفس و اعتماد به نفس دو مفهوم متفاوت هستند، اما بسیاری از افراد این دو را با هم اشتباه می‌گیرند. عزت نفس، ارزشی است که فرد به خود اختصاص می‌دهد و باور دارد که ارزشمند و لایق عشق و احترام است. اما اعتماد به نفس به میزان اطمینان و اعتقاد فرد به توانایی‌ها، مهارت‌ها و قدرت‌های خود اشاره دارد.
عزت نفس پایین می‌تواند به بروز یا شدت اختلالات سلامت روان مثل افسردگی، اضطراب و وسواس کمک کند یا یکی از علائم آن محسوب شود. در این گزارش ۱۰ مورد از دلایل کاهش عزت نفس در فرد را برمی‌شماریم.
تجارب منفی دوران کودکی:
شنیدن انتقادها و سرزنش‌های شدید و مداوم از والدین، معلمان یا دیگران در دوران کودکی می‌تواند به کاهش عزت نفس منجر شود. همچنین نادیده گرفته شدن، عدم دریافت محبت و حمایت عاطفی کافی در دوران کودکی می‌تواند احساس ارزشمند بودن را در فرد تضعیف کند.
تجربه شکست و ناکامی:
مواجهه با شکست‌های مکرر در زندگی شخصی یا حرفه‌ای می‌تواند به احساس بی‌کفایتی و کاهش عزت نفس منجر شود. عدم موفقیت در دستیابی به اهداف مهم نیز می‌تواند بر عزت نفس تأثیر منفی بگذارد.
روابط نامناسب:
ارتباط با افرادی که دائماً فرد را نقد یا تحقیر می‌کنند می‌تواند به کاهش عزت نفس منجر شود. تجربه طرد شدن از سوی دوستان، همکاران یا افراد مهم دیگر نیز می‌تواند به احساس ارزشمندی ما لطمه بزند.
ناکامی در روابط عاطفی:
شکست‌های مکرر در روابط عاطفی می‌تواند به احساس بی‌ارزشی و کاهش عزت نفس منجر شود. به طوری که فرد حس می‌کند لیاقت دوست داشته شدن و روابط سالم را ندارد. همین موضوع می‌تواند باعث شود که فرد مدام وارد روابط نامناسب شود یا روابط نامناسب و اصطلاحا سمی را تحمل کند.
بیشتر بخوانید؛
- ساختن عزت‌نفس از نقطه صفر
-
چطور در کودک‌مان عزت نفس سالم ایجاد کنیم؟
-
آشنایی با ۹ روش برای بالا بردن اعتماد به نفس
مشکلات و اختلالات روانی:
اختلالات روانی مثل افسردگی و اضطراب و … می‌توانند به کاهش عزت نفس منجر شوند. زیرا فرد ممکن است خود را بی‌ارزش و ناکارآمد احساس کند.
تجارب اجتماعی منفی:
مواجهه با برخی تجارب منفی در جامعه مانند تبعیض‌های نژادی، تبعیض‌های جنسی، تبعیض‌های اجتماعی و آزارهای روانی می‌تواند احساس ارزشمندی را در فرد به طرز حیرت‌انگیزی تضعیف کند.
داشتن انتظارات غیرواقعی از فرد:
گاهی انتظارات غیرواقعی جامعه، فرهنگ یا رسانه‌ها از افراد برای دستیابی به استانداردهای غیرقابل دستیابی می‌تواند به کاهش عزت نفس منجر شود. داشتن انتظارات بیش از حد از خود و خودانتقادگری شدید هم می‌تواند به شدت بر کاهش عزت نفس تاثیر بگذارد.
تجربه تروما:
تجربه تروماهای روانی مانند تعرض‌های جنسی، آزارهای جسمی و عاطفی می‌تواند به شدت عزت نفس را کاهش دهد.
فقر و مشکلات اقتصادی:
مشکلات مالی و فقر می‌تواند به احساس ناکارآمدی و کاهش عزت نفس در فرد منجر شود.
مشکلات جسمی:
بیماری‌های جسمی مزمن یا برخی معلولیت‌ها می‌تواند بر عزت نفس تأثیر منفی بگذارد. همچنین داشتن تصویر منفی از بدن یا ظاهر خود می‌تواند به کاهش عزت نفس منجر شود. برخی افراد هیچ وقت از ظاهر و ادنام خود راضی نیستند و این یکی از نشانه‌های کمبود عزت نفس در این افراد است.
رابطه شبکه‌های اجتماعی و عزت نفس
ما در عصری زندگی می‌کنیم که دور ماندن از شبکه‌های اجتماعی ممکن نیست اما باید بدانیم که شبکه‌های اجتماعی به طرز غیر قابل باوری می‌توانند تاثیرات قابل توجهی بر عزت نفس افراد داشته باشند. چند مثال می‌گوییم.
مقایسه‌های اجتماعی: دیدن تصاویر و پست‌های دیگران که به نظر می‌رسد زندگی کامل و بدون نقصی دارند، می‌تواند باعث شود افراد احساس کنند که زندگی آنها به اندازه کافی خوب نیست. این مقایسه‌های مکرر می‌تواند به احساس ناکافی بودن و کاهش عزت نفس منجر شود.
نیاز به تایید اجتماعی: بسیاری از افراد برای دریافت تایید اجتماعی و توجه بیشتر، به تعداد لایک‌ها، نظرات و فالوئرها اهمیت زیادی می‌دهند. این وابستگی به تایید خارجی می‌تواند باعث شود افراد ارزش خود را بر اساس واکنش‌های دیگران بسنجند که می‌تواند به نوسانات عزت نفس منجر شود.
فیلتر تصویر: استفاده از فیلترها و نرم‌افزارهای ویرایش عکس می‌تواند تصاویری غیرواقعی از افراد ایجاد کند. دیدن این تصاویر می‌تواند انتظارات غیرواقعی از ظاهر فیزیکی افراد ایجاد کند که می‌تواند به عدم رضایت از ظاهر و کاهش عزت نفس منجر شود.
استرس و اضطراب: فعالیت مداوم در شبکه‌های اجتماعی و دریافت اطلاعات بیش از حد می‌تواند به استرس و اضطراب منجر شود که همین یکی از عوامل کاهش عزت نفس است.
