امیرمسعود عابدین_ در حالی که چین جنگنده چنگدو J-۲۰ خود را به نام اژدهای افسانه‌ای (Mighty Dragon) و روسیه نیز سوخو Su-۵۷ Felon را دارد، ۱۷ کشور از لاکهید مارتین F-۳۵ Lightning II استفاده می‌کنند. تنها جنگنده نسل پنجم دیگر، لاکهید مارتین F-۲۲ Raptor، فقط توسط ایالات‌متحده اداره می‌شود. البته کشورهایی مانند ژاپن، کره جنوبی، ترکیه و … نیز در تلاشند جنگنده‌های نسل پنجم بومی خود را توسعه دهند که هیچ‌کدام در عمل آزمایش نشده‌اند.
به گزارش خبرآنلاین، از این جمع، تنها سه کشور طراح اصلی هواپیماهای نسل پنجم بوده‌اند: ایالات‌متحده آمریکا، چین و روسیه. اگرچه بسیاری از کشورها شرکای طراحی و تولید F-۳۵ نیز هستند.
نیروی هوایی هند (IAF)، چهارمین نیروی هوایی بزرگ و قدرتمند در جهان محسوب می‌شود و با وجود پیوستن به پروژه هواپیمای جنگنده نسل پنجم و ساخت سوخو/HAL بر اساس سوخو Su-۵۷ روسی، هنوز جنگنده نسل پنجمی ندارد.
هند در سال ۲۰۱۸ از برنامه FGFA (پروژه هواپیمای جنگنده نسل پنجم) خارج شد، اما روزنه کوچکی برای ادامه مجدد پروژه باز مانده است. ۴۳ ارتقای پیشنهادی در مورد Su-۵۷ توسط هند مطرح شده بود، از جمله سنسورهای پیشرفته، شبکه و اویونیک جنگی. نسخه هندی قرار بود دو سرنشینه و همراه با خلبان و اپراتور سیستم‌های تسلیحاتی (WSO) باشد.
تعداد کمی از سوخو-۵۷های روسی وارد خدمت شده‌اند و عملیات محدودی در سوریه و اوکراین انجام داده‌اند. در مقابل، شمار J-۲۰ چینی به سرعت در حال رشد است و نزدیک به ۲۵۰ فروند از آن‌ها تاکنون ساخته شده است.
از آنجایی که هند، سیستم پدافند اس-۴۰۰ AD روسیه را خریداری کرده است، جنگنده‌های F-۳۵ آن هنوز ترخیص نشده است. در شرایطی که هند قرار بود چند فروند Su-۵۷ را در اختیار بگیرد، مقایسه سوخو-۵۷ روسی با J-20 چینی اهمیت مضاعفی پیدا می‌کند؛ چرا که در حال حاضر فقط دیوار بلند هیمالیا است که تقابل نظامی هند و چین را به پشت مرزهای دو کشور محدود کرده است.
سوخو-۵۷ “Felon”
سوخوی Su-۵۷ هواپیمای جنگنده چندمنظوره و رادارگریز دوموتوره‌ای است که توسعه اولیه آن در سال ۱۹۹۹ با نام داخلی سوخو T-۵۰ آغاز شد. این اولین هواپیمای رادارگریزی بود که به ارتش روسیه پیوست.
سال ۲۰۰۹، طراحی این هواپیما به‌طور رسمی تأیید شد. اولین پرواز در ۲۹ ژانویه ۲۰۱۰ انجام شد و در جولای ۲۰۱۷، Su-۵۷ نام گرفت. این هواپیمای جنگنده چندمنظوره برای مأموریت‌های برتری هوایی در نظر گرفته شده است و می‌تواند اهداف سطحی و دریایی را هدف قرار دهد. این هواپیما دارای رادارگریزی و مانورپذیری فوق‌العاده در تمام محورها است. این هواپیما قرار است جانشین MiG-۲۹ و Su-۲۷ در ارتش روسیه شود و برای صادرات نیز به بازار عرضه می‌شود. البته این پروژه با تاخیرهای فنی و مشکلاتی در تأمین مالی مواجه بوده است.
ویژگی‌های اصلی Su-۵۷
این هواپیما دارای دو موتور با فاصله زیاد و تثبیت‌کننده‌های افقی و عمودی تمام متحرک است. بدنه سوخو سو-۵۷ از کامپوزیت‌هایی استفاده می‌کند که ۲۲ تا ۲۶ درصد وزن ساختاری و تقریباً ۷۰ درصد سطح بیرونی را تشکیل می‌دهند.
این هواپیما قادر به استفاده از اقدامات متقابل و فرستنده‌های ECM قابل‌برنامه‌ریزی یک‌بارمصرف است. Su-۵۷ همچنین به‌عنوان یک بستر آزمایشی برای فناوری‌های پیشرفته هوش مصنوعی و هدایت بدون خلبان عمل می‌کند.
Su-۵۷ دارای دو جایگاه اصلی تسلیحات داخلی و دو جایگاه جانبی سلاح با بخش‌های مثلثی در زیر بدنه نزدیک بال است. این هواپیما می‌تواند چهار موشک با برد فراتر از میدان دید (R-۳۷M) را در جایگاه اصلی تسلیحات خود و دو موشک کوتاه‌برد (R-۷۴) را در جایگاه‌های جانبی حمل کند. این جنگنده همراه با مخزن خارجی سوخ، برد عملیاتی بیش از ۱۵۰۰ کیلومتر با سرعت مافوق‌صوت دارد که دو برابر بیشتر از Su-۲۷ است.
چنگدو J-۲۰ Mighty Dragon
چنگدو J-۲۰ Mighty Dragon هواپیمای جنگنده نسل پنجم و رادارگریز چینی است. این جنگنده به‌عنوان یک جنگنده برتری هوایی با قابلیت حمله دقیق طراحی شده است. این هواپیما دارای سه نوع است: مدل اولیه J-۲۰A، مدل مجهز به بردار رانش J-۲۰B، و هواپیمای دو سرنشین با قابلیت J-۲۰S.
این هواپیما اولین پرواز خود را در ژانویه ۲۰۱۱ انجام داد و اولین یگان رزمی J-۲۰ در فوریه ۲۰۱۸ تشکیل شد. بنابراین چین دومین کشور در جهان و اولین کشور در آسیا است که یک هواپیمای رادارگریز عملیاتی در اختیار دارد. تا به امروز نزدیک به ۲۵۰ فروند از این جنگده ساخته شده است.
J-۲۰ دارای یک بدنه بلند و ترکیبی است. ورودی‌های مافوق صوت بدون انحراف (DSI) با قابلیت مشاهده کم نیز وجود دارد. قسمت عقب دارای دو باله متحرک به سمت بیرون و خطوط کوتاه اما عمیق است.
تحلیلگران بر این باورند که باله‌ها و نواحی متقارن عقب هواپیما ممکن است آن را در معرض رادار قرار دهند، اما شکل‌دهی کلی آن نسبت به رقیب روسی قوی‌تر و قابل‌توجه‌تر است.
برای آزمایش اولیه پرواز از موتورهای روسی AL-۳۱FM۲ استفاده شد. این هواپیما در حال حاضر از یک موتور چینی WS-۱۰C با نیروی رانش ۱۴۲-۱۴۷ کیلو نیوتن استفاده می‌کند. موتور نهایی مورد نظر، موتور Shenyang WS-۱۵ با نیروی رانش ۱۸۰ کیلو نیوتن است که برای سوپرکروز و مانورپذیری پیشرفته بسیار مهم است.
محفظه اصلی تسلیحات می‌تواند موشک‌های هوا به هوای دوربرد (AAM؛ PL-۱۲، PL-۱۵ – PL-۲۱) و مهمات هدایت‌شونده دقیق را در خود جای دهد. دو جایگاه کوچک‌تر جانبی سلاح در پشت ورودی‌های هوا برای موشک‌های هوا به هوای کوتاه برد (PL-۱۰) در نظر گرفته شده است. پنتاگون گزارش داده است که چین قصد دارد تا جایگاه تسلیحات را برای گنجایش شش موشک ارتقا دهد.
تخمین زده می‌شد که ۴۰ تا ۵۰ نمونه در سال ۲۰۲۲ و ۱۰۰ تا ۱۲۰ نمونه در سال ۲۰۲۳ ساخته شود. نیروی موشکی ارتش آزادی‌بخش خلق در حال حاضر حدود ۲۴۰ فروند هواپیما دارد. هدف این است که تولیدات آن‌ها با تعداد فزاینده جنگنده‌های F-۳۵ مستقرشده توسط ایالات‌متحده در منطقه غربی اقیانوس آرام هماهنگ و متعادل شود. ناوگان J-۲۰ می‌تواند تا اوایل دهه ۲۰۳۰ به ۱۰۰۰ فروند هواپیما برسد.
رسانه‌های چینی گزارش دادند که J-۲۰S، یک نوع دوسرنشینه، برای استفاده در بمباران تاکتیکی و جنگ الکترونیک در دست توسعه است. بنابراین، J-۲۰S اولین جنگنده دو سرنشینه رادارگریز خواهد بود.
J-۲۰ یکی از نمونه‌هایی است که نشان می‌دهد چگونه چین از وابستگی به فناوری روسیه، به توسعه حسگرها و تسلیحات بومی برتر روی آورده است. در حالی که Su-۵۷ شاهد نبردهای محدود در سوریه و اوکراین بوده است، J-۲۰ هنوز سواحل چین را هم ترک نکرده است.
وضعیت هند
در ۱۸ اکتبر ۲۰۰۷، روسیه و هند قراردادی را بین سوخو و هندوستان آئرونوتیکس لیمیتد (HAL) امضا کردند تا مشترکاً نمونه‌ای از Su-۵۷ در حال تکامل را به نام هواپیمای جنگنده نسل پنجم (FGFA) توسعه دهند.
در سپتامبر ۲۰۱۰، هند و روسیه روی قرارداد طراحی اولیه توافق کردند که در آن هر کشور ۶ میلیارد دلار سرمایه‌گذاری خواهد کرد. بااین‌حال در سال ۲۰۱۴، IAF شروع به ابراز نگرانی در مورد عملکرد و هزینه این پروژه کرد. هند متوجه شد که این هواپیما الزامات آن را برآورده نمی‌کند و در نهایت در سال ۲۰۱۸ میز شراکت را ترک کرد. روسیه همچنان امیدوار است که هند را با خود همراه کند. قیمت پایه گزارش‌شده این هواپیما به طرز باورنکردنی پایین و حدود ۳۵ میلیون دلار است.
انتظار می‌رود که اولین پروتوتایپ جنگنده پروژه AMCA (Advanced Medium Combat Aircraft) هند تا ۳ سال آینده و در مجموع ۵ پروتوتایپ از این جنگنده تا ۵ سال آینده ساخته شود. هدف هند از توسعه این پروژه کاهش وابستگی هند به جنگنده‌های خارجی و تقویت صنعت دفاعی خود است. هند همچنان مطلوب‌ترین مشتری روسیه است، بااین‌حال، هند به این پیشنهادها واکنش نشان نداده است.
هواپیماهای چینی و روسی در بازارهای مشابه در آفریقا، غرب آسیا و آسیای جنوب شرقی رقابت خواهند کرد. در ۲۷ دسامبر ۲۰۱۹، الجزایر قراردادی را برای ۱۴ فروند هواپیما به‌عنوان بخشی از یک قرارداد نظامی بزرگ‌تر امضا کرد که شامل خرید جنگنده‌های Su-۳۴ و Su-۳۵ نیز می‌شود. الجزایر قرار است اولین Su-۵۷E را در سال ۲۰۲۸ دریافت کند.
گزارش شده که ویتنام ممکن است مشتری Su-۵۷ شود. روسیه جنگنده‌های Su-۵۷E را به امارات متحده عربی پیشنهاد کرده و عراق نیز علاقه خود را به Su-۵۷ نشان داده است. تا امروز هیچ جنگنده سوخو ۵۷ صادر نشده است.
منبع: eurasiantimes
۵۴۳۲۲
