به گزارش همشهری آنلاین انتشار پیدا کردن ویروس H5N1 از پرندگان به پستانداران و گاوهای اهلی و دچار شدن چند نفر از کارکنان دامداری‌ها به آن این نگرانی را ایجاد کرده است که این ویروس عامل پاندمی یا عالمگیری بعدی باشد.
رابرت ردفیلد، رئیس سابق مرکز کنترل و پیشگیری بیماری‌های آمریکا (CDC) در مصاحبه‌ای هشدار می‌دهد که وقوع پاندمی یا همه‌گیری جهانی با ویروس H5N1 اجتناب‌ناپذیر به نظر می‌رسد و دیر یا زود رخ خواهد داد.
دکتر ردفیلد که متخصص بیماری‌های داخلی و بیماری‌های عفونی و از پیشگامان پژوهش درباره ویروس ایدز است، در این مصاحبه می‌گوید هنگامی که ویروس آنفلوانزای پرندگان قابلیت عفونت و سرایت آسان در انسان‌ها را پیدا کند، می‌تواند مرگ‌ومیر بسیار بیشتری نسبت به کرونا ویروس عامل کووید-۱۹ ایجاد کند. پیش‌بینی او این است که میزان مرگ‌ومیر ناشی از این ویروس ۲۵ تا ۵۰ درصد باشد ، درحالی‌که در مورد کرونا ویروس عامل بیماری کووید-۱۹ این رقم فقط «شش‌دهم درصد» بود.
ویروسی که با پرندگان وحشی می‌آید
بسیاری از ویروس‌های آنفلوانزا جمعیت‌های پرندگان وحشی را در سراسر جهان آلوده می‌کنند، اما اغلب آها خطری جدی برای انسان‌ها به شمار نمی‌روند. مشکل هنگامی بروز می‌کند که یک سویه ویروس آنفلوانزای پرندگان به دنبال ایجاد جهش و تغییر در ماده ژنتیکی‌اش قابلیت پرش و انتقال به گونه‌ای‌های جانوری میزبان دیگر را پیدا می‌کند.
تصور بر این است که هر چهار پاندمی یا عالمگیری عمده آنفلوانزا در قرن‌های بیستم و بیست و یکم- ازجمله پاندمی آنفلوانزای اسپانیایی سال ۱۹۱۸ با یک ویروس آنفلوانزای پرندگان یا آنفلوانزای ماکیان شروع شده باشند.
به گفته دکتر ردفیلد دانشمندان دقیقاً می‌دانند چه اتفاقی باید رخ دهد تا ویروس آنفلوانزای پرندگان به نقطه‌ای برسد که بتواند به آسانی در میان انسان‌ها منتشر شود.
او می‌گوید پنج اسیدآمینه (واحد ساختمانی پروتئین‌ها) در پروتئین کلیدی سطح ویروس آنفلوانزای پرندگان باید تغییر کند تا این ویروس قابلیت اتصال به گیرندها در سلول‌های انسانی را پیدا کند.
دکتر ردفیلد می‌گوید نمی‌داند چه مدت طول می‌کشد تا این پنج اسیدآمینه تغییر کنند، اما انتشار ویروس در میان گاوها در سراسر آمریکا از این لحاظ نگران‌کننده است.
در شیوع فعلی ویروس H5N1 آنفلوانزای پرندگان در میان گاوهای شیری در دامداری‌ها در چندین ایالت آمریکا انتقال ویروس به گربه‌های دامداری‌ها و دست‌کم سه کارگر انسانی رخ داده است که خوشبختانه هر سه این کارگران فقط بیماری خفیفی داشتند. ذرات این ویروس در گوشت گاو و شیر نیز شناسایی شده است، اگرچه کارشناسان همچنان تأکید می‌کنند که خطری از لحاظ عرضه مواد غذایی وجود ندارد و خطر این ویروس برای عموم مردم در حال حاضر کم است.
درس‌های که یک ویروس می‌آموزد
واقعیت این است که هرچه بیشتر شاهد سرایت ویروس H5N1 به پستانداران و جمعیت انسانی باشیم، احتمال اینکه این ویروس توانایی انتشار آسان در میان انسان‌ها را پیدا کند، بیشتر می‌شود.
به گفته دکتر ردفیلد، از سال ۲۰۱۹ به بعد افزایش مداومی در شمار پستاندارانی که در آمریکا به این ویروس آلوده شده‌اند، رخ داده است و بر اساس برخی از آخرین بررسی‌ها این ویروس تابه‌حال به ۲۷ گونه متفاوت جانوری از دلفین، فک و خرس گرفته تا روباه و راکون و گربه سرایت کرده است.
ویروس‌های آنفلوانزای پرندگان زیرنوع H5 (که ویروس H5N1 هم جزء آنها است) برای مدت‌های درازی در رأس فهرست احتمالی ویروس‌هایی که ممکن است عالمگیری ایجاد کنند، قرار داشته‌اند. گر چه توجه جهانی بیشتر معطوف به سویه H5N2 بوده است که به دورافتاده‌ترین نقاط جهان هم رسیده و باعث مرگ یک خرس قطبی در آلاسکا شده و در میان گله‌های پنگوئن‌ها در جزایر فالکلند در اقیانوس اطلس جنوبی هم شیوع یافته است، اما اخیراً خبر مرگ یک فرد مبتلا شده به ویروس آنفلوانزای پرندگان H5N2 در مکزیک منتشر شد که نشان می‌دهد هر یک از ویروس‌های این زیرنوع می‌توانند برای پستانداران و در نهایت انسان خطرناک باشند.
به گفته ردفیلد، هر چه ویروس H5N1 پستانداران بیشتری را مبتلا می‌کند، استفاده از گیرنده‌هایش را تغییر می‌دهد و به این ترتیب می‌آموزد که چگونه از گیرنده‌های گوناگون در این پستانداران استفاده کند. به این ترتیب ویروس تغییرات بسیاری از سر می‌گذارند و هر چه به گیرنده‌های سلولی جدیدتر و جدیدتری متصل می‌شود، به انسان‌ها هم نزدیک‌تر می‌شود و با احتمال بیشتری ممکن است امکان آلوده کردن آسان سلول‌های انسانی را پیدا کند.
پایش (surveillance) ویروس اقدام اصلی است که باید انجام شود و مسئولان بهداشتی در سراسر جهان مراقب تغییرات این ویروس هستند.
در حال حاضر شواهدی وجود ندارد که ویروس هنوز توانایی سرایت آسان میان انسان‌ها را پیدا کرده باشد. شمار اندک انسان‌هایی که تابه‌حال به این ویروس مبتلا شده‌اند، همگی مربوط به حوادث جداگانه‌ای بوده است که در آن افراد در تماس بسیار نزدیک با حیوانات آلوده بوده‌اند.
مقامات بهداشتی آمریکا می‌گویند در صورتی که این سویه ویروس آنفلوانزای پرندگان توانایی سرایت آسان انسان به انسان پیدا کند، دو واکسن آماده در اختیار دارند که در صورت نیاز می‌توان در طول چند هفته آنها را توزیع عمومی کرد.
