بازار مسکن پایتخت، اگرچه در ظاهر در رکود سنگین به سر میبرد، اما کارشناسان هشدار می‌دهند که این آرامش ظاهری، ممکن است به زودی جای خود را به جهشی نگران‌کننده در قیمت‌ها بدهد. مجموعه‌ای از عوامل ساختاری و فشارهای انباشته، این بازار را در لبه پرتگاه قرار داده است.
رکود انتظاری یا ساختاری؟
کیانوش گودرزی، رئیس اتحادیه صنف مشاوران املاک تهران، در گفت‌وگو با رسانه‌ها، دلیل اصلی رکود کنونی را انتظار فعالان بازار برای اعلام سیاست‌های جدید اقتصادی دولت عنوان کرد. به گفته وی، تعلیق معاملات در آستانه سال جدید، عمق این رکود را افزایش داده است. گودرزی پیش‌بینی کرد که با روشن شدن مسیر سیاست‌ها در اواسط اردیبهشت، بازار ممکن است به تعادل نسبی دست یابد.
با این حال، برخی کارشناسان اقتصاد مسکن، این رکود را نه موقتی، بلکه ساختاری می‌دانند. آن‌ها معتقدند کاهش شدید قدرت خرید دهک‌های متوسط و پایین، مانعی اساسی برای بهبود وضعیت بازار است و اقدامات مقطعی نمی‌تواند این بحران را رفع کند.
فشار هزینه‌های انباشته
افزایش هزینه‌های نهاده‌های ساختمانی و دستمزدها در ماه‌های اخیر، قیمت تمام‌شده مسکن را به شدت بالا برده است. با این وجود، رکود کنونی مانع از انتقال این هزینه‌ها به قیمت نهایی شده است. کارشناسان هشدار می‌دهند که در صورت ورود بازار به فاز رونق در نیمه دوم سال، این هزینه‌های انباشته میتواند به جهش ناگهانی قیمت‌ها منجر شود.
بحران دهک‌های متوسط و پایین
یکی از نگران‌کننده‌ترین جنبه‌های این وضعیت، ناتوانی دهک‌های متوسط و پایین برای ورود به بازار مسکن است. به گفته گودرزی، این اقشار عملاً از چرخه تملک مسکن خارج شده‌اند. این موضوع میتواند پیامدهای گسترده‌ای از جمله تشدید شکاف طبقاتی، گسترش حاشیه‌نشینی و کاهش نرخ تشکیل خانوار به دنبال داشته باشد.
ضرورت مداخله دولت
کارشناسان بر ضرورت ورود هدفمند دولت با بسته‌های سیاستی چندمحوری تأکید دارند. این بسته‌ها باید همزمان عرضه مسکن را افزایش دهند، تقاضای سوداگرانه را کنترل کنند و قدرت خرید خانوارهای نیازمند را تقویت کنند.
- افزایش عرضه: تسهیل صدور مجوزهای ساخت و حمایت از ساخت مسکن اجتماعی در بافت شهری، میتواند عرضه مسکن برای اقشار کم‌درآمد را تقویت کند.
- کنترل سوداگری: اعمال مالیات بر خانه‌های خالی و محدودسازی اعتبارات برای خرید املاک غیرمصرفی، میتواند بازار را از رفتارهای سفته‌بازانه پاک‌سازی کند.
- تقویت قدرت خرید: توسعه تسهیلات بلندمدت با نرخ بهره ترجیحی و هدفمندسازی یارانه‌ها، میتواند دهک‌های متوسط و پایین را به بازار بازگرداند.
چشم‌انداز پیش‌رو
بازار مسکن تهران در شرایط حساسی قرار دارد. بدون مداخله مؤثر و به‌موقع دولت، این بازار ممکن است با جهش‌های قیمتی غیرقابل پیش‌بینی مواجه شود که بار دیگر
